Η ΕΙΣΗΓΗΣΗ : "ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1917 Νεκρό Παρελθόν ή Έμπνευση για το Σήμερα;" Του Βασίλη Παπανικολάου

Με επιτυχία διεξήχθη η εκδήλωση του Πολιτιστικου Στεκιού Πατησίων με θέμα: 

ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1917: Νεκρό Παρελθόν ή Έμπνευση για το Σήμερα;

Μετά από την ανάγνωση της εισήγησης και την προβολή κινηματογραφικού αρχειακού υλικού της εποχής, ακολούθησε για πάνω από μία ώρα γόνιμος διάλογος, στον οποία έλαβαν μέρος οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες. 

Συγκεκριμένα, ανταλλάχθηκαν απόψεις σχετικά με τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ ναζισμού και σταλινισμού, με το γιατί επικράτησε ο σταλινισμός, με τις επιδράσεις του φαινομένου στην Ελλάδα (ιδιαίτερα με το πώς η δράση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ κατέληξε στη συμφωνία της Βάρκιζας) και με το ποιες είναι σήμερα σε διεθνές επίπεδο οι προοπτικές μιας σοσιαλιστικής επανάστασης. 

Τέλος, η πλειοψηφία των συμμετεχόντων εξέφρασε την επιθυμία να πραγματοποιηθεί στο άμεσο μέλλον εκδήλωση με θέμα: «ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-Βάρκιζα».

Ακολουθεί η εισήγηση:

 

ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1917

Νεκρό Παρελθόν ή Έμπνευση για το Σήμερα;

Του Βασίλη Παπανικολάου

Το 1917, το τσαρικό καθεστώς της Ρωσίας βρίσκεται σε τρομερή παρακμή. Καταπιεστικό και συγχρόνως ανίκανο να κυβερνήσει, περνάει μια άνευ προηγουμένου κρίση, εξαιτίας των ηττών του στα μέτωπα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, που συνεχίζει να μαίνεται. Είναι ένα καθεστώς ιστορικά ξεπερασμένο, αφού προσπαθεί να διατηρήσει τα σκανδαλώδη προνόμια μιας ολιγάριθμης αριστοκρατίας μεγάλων γαιοκτημόνων. 

Είναι προσκολλημένο στις ανάγκες της φεουδαρχίας, που πλέον ιστορικά έχει καταρρεύσει και έχει αντικατασταθεί σε παγκόσμια κλίμακα από τον ιμπεριαλιστικό καπιταλισμό.

Το Φεβρουάριο του 1917 ξεσπάει το πρώτο κύμα της επανάστασης, με επίκεντρο τη μεγαλύτερη και σημαντικότερη πόλη της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, την Πετρούπολη. 

Εξεγερμένα συντάγματα στρατού και ένοπλοι πολίτες, υπό την ηγεσία κομμάτων που εκπροσωπούν τα συμφέροντα διαφορετικών κοινωνικών τάξεων (αστικής, μικροαστικής, εργατικής) αρχίζουν να περιορίζουν την εξουσία του τσαρικού καθεστώτος, δημιουργώντας παράλληλα έναν υποτυπώδη κοινοβουλευτισμό και νέους πολιτικούς θεσμούς, όπως τα «σοβιέτ», οι ενώσεις...
εργατών, αγροτών και στρατιωτών. Ακολουθούν αρκετοί μήνες συνεχών διακυμάνσεων, συγκρούσεων και διαδοχικών αλλαγών. 
Η ρωσική αστική τάξη (βιομήχανοι κλπ) είναι ναι μεν μια ανερχόμενη δύναμη που θέλει να απαλλαγεί από τα βαρίδια του παλιού καθεστώτος, δεν έχει όμως ούτε την τόλμη να έρθει σε πλήρη ρήξη με αυτό ούτε τις προϋποθέσεις να εγκαθιδρύσει ένα δικό της, όπως για παράδειγμα μια αστική δημοκρατία δυτικού τύπου. 

Οι αγρότες, που αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία του λαού της χώρας, από τη φύση τους βρίσκονται μακριά από τις ιστορικές αναγκαιότητες της εποχής, που δεν είναι άλλες από την ανάπτυξη της τεχνολογίας και της βιομηχανίας. Η εργατική τάξη είναι ναι μεν ολιγάριθμη σε σχέση με το συνολικό πληθυσμό της χώρας, αλλά διαθέτει έναν τεράστιο δυναμισμό λόγω του κομβικού της ρόλου στην οικονομία και ιδιαίτερα στις μεγάλες βιομηχανίες της Πετρούπολης, οι οποίες μάλιστα την έχουν συγκεντρώσει σε μεγάλες εργοστασιακές μονάδες, στοιχείο που της δίνει ενότητα και εσωτερική συνοχή. 

Οι διανοούμενοι της Πετρούπολης, εμβολιασμένοι για τα καλά με τη μαρξιστική θεωρία που έρχεται από τη γειτονική Γερμανία, καταστρώνουν στο μυαλό τους λαμπρά σχέδια για την ανοικοδόμηση μιας νέας κοινωνίας, χωρίς καταπιεστές και καταπιεζόμενους, χωρίς πλούσιους και φτωχούς.

Μέσα στον ορυμαγδό των εξελίξεων, το κόμμα των Μπολσεβίκων με γνωστότερο ηγέτη του το Λένιν, έχοντας δεχτεί πρόσφατα στους κόλπους του έναν άλλο γνωστό ηγέτη, τον Τρότσκυ, ενώ έχει ξεκινήσει ως ένα μικρό κόμμα στο οποίο κανείς δεν δίνει ιδιαίτερη σημασία, κατορθώνει συνεχώς να ενισχύεται, να κερδίζει δυνάμεις και απήχηση. 

Αυτό το κατορθώνει επειδή διαθέτει μια οργανωμένη εσωτερική πειθαρχία, μια συνεκτική κοινωνική σύνθεση προερχόμενη από τους εργάτες της Πετρούπολης που περιλαμβάνει στους κόλπους του, και μια σωστή θεωρητική ανάγνωση της πολιτικής συγκυρίας.

Έτσι, τον Οκτώβρη του 1917, όταν οι άλλες πολιτικές δυνάμεις βρίσκονται σε κατάσταση παράλυσης, το κόμμα των Μπολσεβίκων βρίσκεται σε ετοιμότητα δράσης και στην κορύφωση της απήχησής του. Με το σύνθημα της «ειρήνης» εκφράζει τη δίψα του ρωσικού λαού για τερματισμό του αιματηρού πολέμου. 

Με το σύνθημα «η γη στους αγρότες» εκφράζει την ανάγκη των αγροτών να αποτινάξουν το βαρύ ζυγό των γαιοκτημόνων. Με το σύνθημα «όλη η εξουσία στα σοβιέτ» εκφράζει την ανάγκη για πραγματική δημοκρατία, τον πρωτοποριακό ρόλο της εργατικής τάξης και το σοσιαλιστικό πρόγραμμα του κόμματος. Τέλος, με τις πολιτοφυλακές των «Κόκκινων Φρουρών», που είναι κυρίως οπλισμένοι εργάτες της Πετρούπολης, διαθέτει έναν οργανωμένο μηχανισμό ισχύος, έστω και μικρής, που χρησιμοποιούμενη όμως σωστά μπορεί να γείρει την πλάστιγγα εκεί που πρέπει. Με αυτά τα δεδομένα, όχι χωρίς σοβαρές εσωτερικές αντιρρήσεις, παίρνεται η απόφαση για κατάληψη της εξουσίας. 

Οι ένοπλες δυνάμεις των επαναστατών (ερυθροφρουροί και στρατιωτικές μονάδες) καταλαμβάνουν καίρια σημεία της Πετρούπολης και εγκαθιδρύουν τη νεαρή σοβιετική εξουσία με ξεκάθαρα σοσιαλιστικό πρόγραμμα. 

Η νέα εξουσία, που στη φάση αυτή εντοπίζεται στην Πετρούπολη, διακηρύσσει την κατάργηση του καπιταλιστικού συστήματος, δηλαδή την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής και τη διαχείριση της οικονομίας από τους ίδιους τους εργαζόμενους. 

Το μεγάλο ιστορικό άλμα έχει γίνει.

Βέβαια, μπροστά στο ανατρεπτικό πρόγραμμα της νέας εξουσίας, τα κατάλοιπα του τσαρικού καθεστώτος και οι δυνάμεις του παγκόσμιου καπιταλισμού δεν ήταν δυνατόν να μείνουν απαθείς. Επιτίθενται με πολυεθνικά εκστρατευτικά σώματα και με στρατολόγηση από το εσωτερικό της χώρας ενάντια στο νεαρό σοβιετικό κράτος. 

Έτσι, ακολουθεί ο λεγόμενος ρωσικός εμφύλιος πόλεμος 1918-1921, κατά τη διάρκεια του οποίου, για να αποκρούσει τις επιθέσεις των εχθρών της η σοβιετική εξουσία δημιουργεί τον περίφημο «Κόκκινο Στρατό», ο οποίος καταφέρνει να επικρατήσει σε όλα τα μέτωπα.

1._ ΤΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Σε σχέση με όλες τις προηγούμενες επαναστάσεις, η Οκτωβριανή Επανάσταση διακρίνεται από τα εξής ιδιαίτερα χαρακτηριστικά:

α) Το υψηλό επίπεδο συνειδητότητας της ηγεσίας της: Η σημαντική μάζα των διανοουμένων που έπαιξε κομβικό ρόλο στην επανάσταση, είχε βασικό θεωρητικό εργαλείο το μαρξισμό, ο οποίος της προσέφερε πολύ ορθότερη αντίληψη των πραγμάτων. Σε αντίθεση με προηγούμενες επαναστάσεις, ακόμη και με τη γαλλική, ήταν απαλλαγμένη όχι μόνο από την αχλή θρησκευτικών θεωριών και προκαταλήψεων, αλλά και από την απολυτότητα ή την υπερβατικότητα ιδεών όπως περί «φυσικού δικαίου», περί «υπέρτατου όντος» κλπ. Εδώ τα πράγματα πατούσαν γερά στη γη και συγκεκριμένα στις ανάγκες της ανθρώπινης κοινωνίας.

β) Το προκαθορισμένο πολιτικό πρόγραμμα: Το κόμμα των Μπολσεβίκων (αλλά ακόμη και αυτό των Μενσεβίκων, στα λόγια) διέθετε ένα προκαθορισμένο πολιτικό-κοινωνικό-οικονομικό πρόγραμμα, με κεντρικό άξονα την κατάργηση του καπιταλιστικού συστήματος. Το πρόγραμμα αυτό, το οποίο ήταν ένα ευρύτερο πλάνο μιας μεγάλης ανατροπής και μιας εκ βάθρων αναδιάρθρωσης της κοινωνίας, τέθηκε πράγματι σε εφαρμογή. Έχουμε περάσει λοιπόν στη φάση που η ανθρωπότητα, πολύ περισσότερο απ’ ό,τι στο παρελθόν, σχεδιάζει και θέτει σε εφαρμογή τους ρηξικέλευθους σχεδιασμούς της σε μια πρωτοφανή εδαφική κλίμακα.

γ) Το άλμα προς την αταξική κοινωνία: Για πρώτη φορά στην ιστορία, γίνεται το άλμα προς την κατάργηση των τάξεων και της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Η κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής είναι μια πρωτοφανής κίνηση μέσα στην μέχρι τότε γνωστή ιστορία του ανθρώπου.

δ) Ο ρόλος της εργατικής τάξης: Μια νέα τάξη, η εργατική, παίζει πλέον κεντρικό ρόλο στην κοινωνία. Η υπό ευρεία έννοια εργατική τάξη αποτελείται από όσους δεν είναι ιδιοκτήτες μέσων παραγωγής και ζουν αποκλειστικά από τη μισθωτή εργασία τους.

2._ ΤΑ ΑΔΥΣΩΠΗΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Στις μέρες μας, γεννιούνται πολλά ερωτήματα γύρω από την Οκτωβριανή Επανάσταση:

• Είναι ένα απόμακρο και ξεπερασμένο παρελθόν χωρίς σημασία; Έχουν αλλάξει τόσο οι καιροί;
• Είναι το σύμβολο μιας ανεφάρμοστης ουτοπίας: του σοσιαλισμού, του κομμουνισμού, της ισότητας, της δικαιοσύνης, μιας κοινωνίας χωρίς καπιταλιστικό σύστημα;
• Ήταν η πηγή ενός ολοκληρωτικού, αυταρχικού, αντιδημοκρατικού καθεστώτος;
• Ο κομμουνισμός είναι ταυτόσημος και το ναζισμό και το φασισμό, όπως θέλουν να επιβάλλουν με επίσημες αποφάσεις τους όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
• Σωστά σε ορισμένες χώρες του πρώην «Ανατολικού Μπλοκ» (Πολωνία, Ουκρανία κλπ) έχει τεθεί εκτός νόμου κάθε τι το «κομμουνιστικό» και «σοβιετικό» (ακόμα και έργα τέχνης, τραγούδια, εμβλήματα κλπ);
• Πώς εξηγείται το φαινόμενο του σταλινισμού και η καπιταλιστική παλινόρθωση στη Ρωσία και τις γύρω χώρες;

3._ ΚΑΠΟΙΕΣ ΣΥΝΤΟΜΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

α) Τα αίτια του σταλινισμού και της καπιταλιστικής παλινόρθωσης: 

Η τσαρική Ρωσία ήταν ένα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά καθυστερημένο κράτος και γι’ αυτό δεν ήταν το καταλληλότερο έδαφος για την εφαρμογή της μαρξιστικής θεωρίας του επιστημονικού σοσιαλισμού – κομμουνισμού, η οποία είχε διαμορφωθεί με βάση τα δεδομένα πιο προηγμένων χωρών. Δεν είχε ούτε ανεπτυγμένη παραγωγή, ούτε παράδοση συμμετοχής του λαού στην πολιτική και στη διαχείριση των κοινών. 

Η συντριπτική πλειοψηφία του λαού ήταν αναλφάβητοι θρησκόληπτοι χωρικοί, μαθημένοι στην υποταγή απέναντι στο φεουδάρχη και σε μια τυφλή-θεολογικού τύπου λατρεία στο πρόσωπο του μονάρχη-τσάρου. Την επανάσταση την έκανε και την υποστήριξε –όσο μπόρεσε- η εργατική τάξη, κυρίως της Πετρούπολης μαζί με κάποια στρώματα διανοουμένων. 
Η πρωτοπορία όμως αυτή αποδεκατίστηκε και έχασε την ορμή της λόγω της παρατεταμένης πολεμικής αναμέτρησης με την εγχώρια και ξένη αντίδραση. Παράλληλα, η αποτυχία επέκτασης της επανάστασης στην κεντρική Ευρώπη και κυρίως στη Γερμανία όπου υπήρχαν ισχυρές προσδοκίες, ήταν ο κρισιμότερος παράγοντας αποδυνάμωσης, απογοήτευσης, απομόνωσης και παρακμής. 

Είναι αποδεδειγμένο με ιστορικά ντοκουμέντα και κείμενά τους ότι οι βασικοί ηγέτες της Οκτωβριανής Επανάστασης, όπως ο Λένιν και ο Τρότσκυ, είχαν συνείδηση των αδυναμιών, παρόλα αυτά όμως ήλπιζαν ότι η δική τους επανάσταση θα αποτελούσε τη σπίθα για να ξεσπάσει η πολυπόθητη σοσιαλιστική επανάσταση στην καρδιά του ανεπτυγμένου κόσμου, στη Γερμανία, με την πολυάριθμη και οργανωμένη εργατική τάξη, και με τη μεγάλη παραγωγική ισχύ. 
Τα πράγματα όμως δυστυχώς δεν εξελίχθηκαν έτσι. Αποτέλεσμα ήταν να αναπτυχθεί μέσα στο νεαρό σοβιετικό κράτος μια συντηρητική γραφειοκρατία και ένας τρόπος διοίκησης που περιείχε στοιχεία από το παλιό τσαρικό καθεστώς της ανατολικής δεσποτείας, όπως ο αυταρχισμός και η προσωπολατρεία. Όλα αυτά συμπυκνώθηκαν στο φαινόμενο του σταλινισμού, το οποίο αναλύει με απαράμιλλο τρόπο ο Τρότσκυ στο βιβλίο του «Προδομένη Επανάσταση». 

Το σοβιετικό κράτος, ενώ διατηρούσε βασικούς θεσμούς όπως η κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής, εν τούτοις έχασε τη σοσιαλιστική δυναμική του, μειώθηκε η πραγματική συμμετοχή του λαού και έγινε ένα «εκφυλισμένο εργατικό κράτος». Πέρασε από επιθετική σε αμυντική στάση, που αποσκοπούσε απλώς στο να διασφαλίσει με στρεβλό τρόπο τα σύνορά του. 
Ο Λένιν, γνωρίζοντας την καθυστέρηση της Ρωσίας, τα πρώτα χρόνια μετά την επανάσταση είχε διατυπώσει το σωστό σύνθημα «Σοσιαλισμός = Σοβιέτ + Εξηλεκτρισμός», εκφράζοντας την αδυσώπητη ανάγκη παραγωγικής και πολιτιστικής ανάπτυξης της Ρωσίας, ως αναγκαία προϋπόθεση για το σοσιαλισμό. Στο σκεπτικό αυτό εντάσσονται και τα πεντάχρονα οικονομικά πλάνα που ακολούθησε στη συνέχεια το σταλινικό καθεστώς, τα οποία ναι μεν έδωσαν μια σημαντική ώθηση στην παραγωγή της χώρας, συνδέθηκαν όμως και με τη βίαιη επιβολή και την έλλειψη δημοκρατίας. 

Με την πάροδο των ετών, το σταλινικό-γραφειοκρατικό καθεστώς γινόταν όλο και πιο σκληρό. Υιοθέτησε την τσαρική μέθοδο του εκτοπισμού και των καταναγκαστικών έργων στη Σιβηρία, που αποτελούσε ταυτόχρονα μια μέθοδο κατασκευής έργων με τη χρήση δωρεάν εργατικών χεριών και εξόντωσης των πολιτικών αντιπάλων ή έστω όσων ήταν ακόμη και λίγο ύποπτοι για απείθεια προς το καθεστώς. Με τις δίκες της Μόσχας (1936-1938) εκτελέστηκε σημαντικό κομμάτι της ηγεσίας των πάλαι ποτέ Μπολσεβίκων. Εν τέλει, η σταλινική γραφειοκρατία εξόντωσε με διάφορους τρόπους το σύνολο σχεδόν των ανθρώπων που το 1917 ήταν μέλη της Κεντρικής Επιτροπής των Μπολσεβίκων. 

Το 1940 δολοφονήθηκε ακόμη και ο Τρότσκυ, που ζούσε εξόριστος στο Μεξικό. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και η νίκη των σοβιετικών στρατευμάτων απέναντι στα ναζιστικά αναβάπτισαν προσωρινά το κύρος του καθεστώτος, αλλά αυτό συνέχισε να παρακμάζει ηθικά, πολιτικά και παραγωγικά. 

Εν τέλει, τη δεκαετία του 1990, η γραφειοκρατία αποφάσισε να διακόψει ακόμη και στα λόγια κάθε σχέση με το σοσιαλιστικό ιδεώδες και να μετατραπεί από διαχειρίστρια σε ιδιοκτήτρια των μέσων παραγωγής. Παλινόρθωσε η ίδια τον καπιταλισμό που κάποτε καταδίκαζε και με μαφιόζικες μεθόδους άρπαξε τα εργοστάσια.

β) Σταλινισμός, κομμουνισμός και ναζισμός:

Επομένως: Άλλο πράγμα ο κομμουνισμός, άλλο ο σταλινισμός και άλλο ο ναζισμός. Ο κομμουνισμός είναι ένα μοντέλο κοινωνίας, που μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει ποτέ. Ο σοσιαλισμός είναι το στάδιο της μετάβασης από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό, που και αυτός δεν έχει υπάρξει ποτέ, εκτός ίσως μόνο εν σπέρματι κατά τα πρώτα χρόνια μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση και μέχρι την επικράτηση του Στάλιν. Σταλινισμός είναι το εκφυλιστικό φαινόμενο που αναπτύχθηκε πάνω στο έδαφος της εξασθενημένης εργατικής ρωσικής επανάστασης. Και ναζισμός είναι το παραληρηματικό αυταρχικό ξέσπασμα του ιμπεριαλιστικού γερμανικού καπιταλισμού μετά την ήττα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.

Είναι τουλάχιστον ανιστόρητο και στην πραγματικότητα υστερόβουλο και δόλιο το να προσπαθεί κανείς να ταυτίσει τον κομμουνισμό με το σταλινισμό και –ακόμη περισσότερο- το ναζισμό ή το φασισμό με τα δύο πρώτα. Είναι μια συστηματική προσπάθεια που γίνεται σήμερα από τον παγκόσμιο καπιταλισμό να δυσφημίσει το μαρξισμό, τα κομμουνιστικά ιδεώδη και την Οκτωβριανή Επανάσταση, έτσι ώστε να σβηστεί από προσώπου γης κάθε υποψία αμφισβήτησης απέναντι στην αιωνιότητα του καπιταλιστικού συστήματος.

γ) Μπορεί να γίνει σήμερα μια σοσιαλιστική επανάσταση; 

Εφόσον συμφωνούμε ότι το καπιταλιστικό σύστημα, δηλαδή πάνω απ’ όλα η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, έχει γίνει πλέον ένα σύστημα επικίνδυνο ακόμη και για την ίδια την ύπαρξη της ανθρωπότητας, και εάν περαιτέρω συμφωνούμε ότι η αστική τάξη δεν πρόκειται να εγκαταλείψει οικειοθελώς τα προνόμιά της, τότε αναπόφευκτα καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι μια σοσιαλιστική επανάσταση είναι κατ’ αρχήν αναγκαία. Το εάν και πότε μπορεί να γίνει δεν είναι τόσο εύκολο να το προβλέψει κάποιος. 

Ακόμη και οι ηγέτες των Μπολσεβίκων, μέχρι το Φεβρουάριο του 1917, δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι σε λίγους μήνες θα είχαν βρεθεί στην εξουσία. Πίστευαν ότι στην καλύτερη περίπτωση θα προηγούνταν μια αστικοδημοκρατική επανάσταση, που θα δημιουργούσε ένα ολόκληρο στάδιο πολλών ετών, μετά την πάροδο του οποίου θα έφτανε η ώρα της σοσιαλιστικής επανάστασης. Αντί όμως για δεκαετίες, αυτή ήρθε σε λίγους μήνες. 

Έτσι και σήμερα, δεν μπορούμε να κάνουμε ακριβή πρόβλεψη. Και φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σήμερα η κατάσταση είναι ακόμη περισσότερο διεθνοποιημένη και τέτοιοι πρέπει να είναι και οι ορίζοντές μας και ο τρόπος δράσης μας. Εργατικές τάξεις αγωνιζόμενες υπάρχουν σε διάφορες χώρες, ο καπιταλισμός γενικά βρίσκεται σε κρίση, άρα γενικά η προοπτική υπάρχει. 

Όπως και να’ χει, η Οκτωβριανή Επανάσταση είναι μια από τις λαμπρότερες σελίδες στην ιστορία της ανθρωπότητας, είναι πιο κοντά στα σημερινά δεδομένα από κάθε άλλη μεγάλη επανάσταση, γι’ αυτό πρέπει να κρατάμε ζωντανή την ανάμνησή της και να τη μελετάμε. Εξακολουθεί μέχρι σήμερα να αποτελεί το λαμπρότερο σημείο αναφοράς της πάλης κατά του παγκόσμιου καπιταλισμού, αυτού του βάρβαρου συστήματος που συνεχίζει να καταδυναστεύει τις ζωές μας.

 

Αθήνα, 20.6.2015